مسجد شاهزاده
این مسجد در محله تیمچه شهر کرمانشاه نرسیده به میدان جوانشیر واقع شده و به دوره قاجاریه مربوط است که در حدود سال ۱۲۳۷ هجری قمری توسط محمدعلیمیرزایدولتشاد بنا شده است. صحن مسجد، مستطیل شکل و مفروش به سنگ تیشهای و نوساز است که در ضلع شمالی آن، حسینیهای نوساز و در اضلاع غربی و شرقی آن، کلاسها و کانونهای فرهنگی قرار دارد. از ویژگیهای این بنا، آب انباری است که در میانه صحن ساخته شده و ورودی آن از داخل کوچه مجاور تعبیه شده است.
این اب انبار تا حدود ۴۰ ساله پیش و حتی بعد از ان هم مورد استفاده قرار میگرفت اما امروزه هیچ کاربری ندارد.
سازمان میراث فرهنگی کرمانشاه سال گذشته بحث مرمت تکمیلی انرا انجام داده که با توجه به بحث احیا توسط این سازمان در اینده به نمایشگاه اثار باستانی و فرهنگی تبدیل میشود.
تاریخچه.، فرهنگ، و بررسی کرمانشاه
کرمانشاه یکی از شهرهای بزرگ ایران و مرکز استان کرمانشاه است. برپایهٔ سرشماری سال ۱۳۸۵ خورشیدی، جمعیت این شهر بالغ بر ۷۸۴٬۶۰۲ نفر بودهاست که از این جهت نهمین شهر بزرگ کشور محسوب میشود. نام کرمانشاه پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران به «باختران» تغییر پیدا کرد؛ ولی از آنجایی که این امر با اعتراضات گستردهٔ مردم همراه شد، در نتیجه چندی بعد نام شهر به نام قدیمی خود تغییر یافت. کرمانشاه از شهرهای تاریخی و فرهنگی ایران است و بهدلیل قرارگرفتن در تقاطع دو محور شمال به جنوب و شرق به غرب و نیز همجواری با کشور عراق و واقعشدن بر سر راه کربلا و بغداد از اهمیت بسیاری برخوردار است. سه رودخانهٔ قرهسو، آبشوران و چمبشیر از کرمانشاه عبور میکنند. مردم این شهر به زبان کردی (گویشهای کردی کرمانشاهی، کلهری، جافی و لکی) و زبان فارسی (گویش فارسی کرمانشاهی) سخن میگویند.
وجه تسمیه
واژهٔ کرمانشاه در دورهٔ ساسانیان بر روی شهر کنونی کرمانشاه گذاشته شدهاست؛ بهطوری که در یک اثر مکتوب تاریخی، واژهٔ کرمانشاه را لقب بهرام چهارم -پادشاه ساسانی- دانستهاند؛ چراکه وی پیش از رسیدن به تخت شاهی، حاکم شهر کرمان در جنوب شرق ایران بودهاست؛ بههمین دلیل پس از پادشاهی او نام این شهر را به افتخار بهرام چهارم -حاکم کرمان- کرمانشاه نهادهاند.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، مجلس شورای اسلامی برای مدتی نام شهر را به «باختران» تغییر داد که در نتیجهٔ اعتراضات شدید مردم به «کرمانشاه» تغییر دادهشد.
پیشینه
کرمانشاه از لحاظ بقایای سکونتهای پیش از تاریخ، یکی از مناطق بسیار غنی و مهم در ایران و غرب آسیا است. قدیمیترین آثار سکونت بشر در کرمانشاه مربوط به پارینهسنگی قدیم است که شامل چند تبر دستی سنگی است که در منطقهٔ گاکیه و غرب هرسین یافت شدهاست.این آثار دستکم حدود ۲۰۰ هزار سال قدمت دارند. آثار مهمی از دوران پارینهسنگی در غارهای کرمانشاه کشف شدهاست که مربوط به دورههای پارینهسنگی میانی، پارینهسنگی جدید و فراپارینهسنگی است. نخستین غاری که در ایران کاوش شد غار شکارچیان در بیستون کرمانشاه قرار بود که تنها بقایای استخوانی انسان نئاندرتال در ایران در آن کشف شدهاست. آثار سکونت نئاندرتالها همچنین در سایر غارهای بیستون -همچون غار مر تاریک و غار مر آفتاب- کشف شدهاست. در غارهای شمال شهر کرمانشاه مثل قبه و دو اشکفت نیز ابزارهای سنگی این دوره یافت شدهاست. از دورهٔ پارینهسنگی جدید و فراپارینهسنگی نیز آثاری در غارهای مرخریل و کولیان کشف شدهاست.
از کهنترین آثار سکونت روستانشینی اولیه در غرب آسیا چندین مکان در اطراف شهر کرمانشاه قرار دارند که از میان آنها میتوان به گنجدره در غرب هرسین و سراب و آسیاب در شرق کرمانشاه اشاره کرد. گفتنی است که قدیمیترین مدارک اهلیکردن بز در تپهٔ گنجدره شناسایی شدهاست که نتایج مطالعه آن اخیراً به وسیلهٔ ملیندا زیدر در نشریهٔ ساینس منتشر شد.
احیا و کاربری جدید بنا :
با توجه چندین بار مراجعه ما به محل برای تهیه و بررسی مدارکی از بنا به تعداد زیادی از کودکان برخوردیم که در کوچه مشغول بازی و گذران اوقات خود بودند اما به دلیل خصوصیات محل و قدیمی بودن باغت و عرض کم کوچه ها و ….. برای انها محدودیت هایی فراوانی وجود داشت.
با توجه به اصل احیای بنا و تعریفی که از ان که باید منجر به ایجاد کاربری تازه و بخشیدن روحی نو در بنا شود باید همسو با نیاز های روز و محیط اطراف پیش رویم.
لذا نکته ای که در اینجا از دید ما قابل توجه بود احیای بنا با توجه به نیاز محله و هم خوانی فرم بنا با کاربری جدیدی است که بهترین گزینه را میتوان ایجاد فضایی برای گذران اوقات کودکان و نوجوانان با عنوان کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان است .
با توجه به ظرفیت های بنا و محله کاریبری های دیگر نیز میتئان تعریف کرد ما به جرات میتوان گفت بهترین گزینه کانون پرورش فکری است لذا از لحاظ ساختاری و فرم معماری میتواند پاسخ گوی نیاز های این چنین محلی باشد.
برای مثال از قسمت ورودی پله ها میتوان برای فضای نمایشگاهی برای نقاشی و کاردستی های اعضای کانون و یا از قسمت سمت راست مخزن به عنوان اتاقی برای نمایش فیلم؛ از قسمت چپ مخزن به عنوان فضایی یرای ساخت کاردستی، از قسمت میانی مخزن برای کارکاه نقاشی استفاده کرد.
با توجه به مطالب فوق علاوه بر ایجاد کاربری تازه و روحی نو در بنا میتوان به بخش عظیمی از مشکلات تفریحی اجتماعی ساکنان محل پاسخ گفت و در کنار ان بحث مراقبت و حفاظت از بنا را پسش برد به طوری که به بنا کمترین اسیب وارد شده و نگاه و اهمیت این مجموعه از سوی مردم و مسئولین افزایش یافته و سبب توجه بیشتر به ان و بنا هایی از این قبیل است .
تاریخچه و بانی مسجد و اب انبار
نگارهای از محمدعلی میرزا
محمد علی میرزا ملقب به دولتشاه (دولتشاهی) (زاده: ۷ ربیعالثانی ۱۲۰۳ (قمری) برابر با ۱۵ دی ۱۱۶۷ شمسی و ۴ ژانویه ۱۷۸۹ (میلادی) در مازندران – درگذشته: ۲۶ صفر ۱۲۳۷ (قمری) در مداین) از شاهزادههای بنام ایرانی دوران قاجار و سر سلسله خاندان دولتشاهی ایران است.[۱] وی در قصبهٔ نوا در مازندران به دنیا آمد. پدرش فتحعلی شاه قاجار و مادرش زیباچهر خانم، سی وسومین همسر وی، از اهالی گرجستان بود. دولتشاه اولین پسر فتحعلی شاه قاجار و هفت ماه از عباس میرزا نایب السلطنه بزرگتر بود ولی چون مادرش از ایل قاجار نبود، نمیتوانست جانشین شاه باشد.[۳] دولتشاه در سال ۱۲۱۲ حاکم فارس، سال ۱۲۱۴ حاکم قزوین و گیلان، سال ۱۲۱۹ حاکم خوزستان و لرستان و در سال ۱۲۲۱ حاکم کرمانشاه بودهاست.