بادگیر

اهمیت ”باد ”در طرح و ساخت محیط مسکونی از دیر باز مورد توجه بوده است.ارسطو چهار قرن قبل از میلاد و ویترویرس معمارروسی یک قرن قبل از میلاداز روش استفادۀ باد در معماری و شهر سازی صحبت می‌کنند. در کشور ما در طی قرون متمادی تمام ساختمانها با توجه به اقلیم و شرایط محیطی ساخته می‌شده است. آفتاب، باد، رطوبت، سرما،گرما و به طور کلی شرایط آب و هوایی و جغرافیایی تأثیر مستقیمی در معماری سنتی ایران در مناطق مختلف داشته است.

,بارزترین روش تهویه طبیعی ساختمان“باد گیر“ است. بادگیرهایی با اشکال مختلف در بسیاری از شهرهای مرکزی وجنوبی ایران بر. حسب“ سرعت“ و ”جهت باد ”مطلوب طراحی و اجراء شده اند

.

از نامهای باستانی و گوناگون آن مانند واتفر، بادهنج، باتخان، خیشود، بر می‌آید که پدیدهای بس کهن است.باد پس از برخورد با سقف فوقانی به دالانهایی هدایت می‌شود که با سطح آب داخل حوض خانه برخورد کرده ( مثل بادگیر باغ دولت آباد یزد) و فضای داخل اتاق را خنک می‌کند و در مناطق مرطوب باد فقط از کانال های خشک عبور می‌کند (مثل بادگیرهای بنادر جنوبی).فضای اتاق را تهویه می‌کند.

طرز کار بادگیر,عملکرد بادگیر در معماری ایران,مقاله در مورد بادگیر

شیوه ساختن بادگیر

معماران محلی برای ساختن بادگیر از پشت بام خانه و از جایی که مشرف به اتاق کوچکی است که برای بادگیر اختصاص داده اند با خشت یا آجر، تنوره بادگیر را با مقطع مستطیل می‌چینند تا به ارتفاع معینی برسد.

سپس بالای این تنوره ها چهار دیواره را در دو چوب به شکل ضربدری «×» می‌گذارند. به گونه ای که دو سمت هر چوب در دو زاویه ی مقطع قرار بگیرد و سپس دیوار های سمت شرق و غرب و جنوب بادگیر را دو تا پنج و دو دهم متر بالا می‌آورند.

سپس در قسمت شمال که رو به باد «اصفهانی» است با نیم خشت یا آجر نیمه به عرض شش سانتیمتر، روی تنور را تا ا رتفاع معینی می

چینند. ارتفاع این تیغه ها ۴۰ سانتیمتر بلندتر از سایر دیوارها است این تیغه ها را « پایه» می‌نامند که نوعی باد شکن محسوب می‌شوند و از لحاظ معماری هم فوایدی دارد.

دانلود مقاله درباره بادگیر,بادگیر در معماری ایران,انواع بادگیر,مصالح بادگیر
عرض بین دو تیغه را در اصطلاح « چشمه» می‌نامند. بین ۴۰ تا ۶۰ سانتیمتر است. تعداد چشمه های هر بادگیر بستگی به عرض اتاق

دارد. به طوری که برای اتاق عرض بین سه و پنج وهفت متر به ترتیب پنج و هفت و یازده چشمه می‌گذارند.

به طوری که چیدن آجرها به این ترتیب علاوه بر استحکام بادگیر به زیبایی ظاهری آن نیز می‌افزاید. گاهی اوقات کف پشت بام را کاه گل می‌کنند.

سپس یک ردیف آجر روی آن می‌چینند. فاصله بین آجرها را با گچ و خاک بند کشی. بعضی از افراد که امکان مالی بیشتری دارند روی دیواره چشمه هایی بادگیر را گچگیری می‌کنند. تعداد چشمه های هر بادگیر با بزرگی بادگیر ارتباط مستقیمی دارد. از طرفی تعداد چشمه های هر طرف بادگیر با شدت باد همان طرف ودر مجموع باد هوای هر منطقه ارتباط دارد
در بعضی خانه ها گاهی برای فصل زمستان که احتیاج به بادگیر نیستچشمه های بادگیر را با آجر یا خشت تیغه می‌کنند، یا چنان چه در قسمت پایین بادگیر دریچه هایی کار گذاشته شوند ان را می‌بندند.